Szelki asekuracyjne i szelki bezpieczeństwa stanowią podstawę wyposażenia wspinaczy i pracowników wysokościowych. Zaliczane do grupy środków ochrony osobistej gwarantują znacznie wyższy poziom ochrony przed upadkiem z wysokości niż standardowe środki ochrony zbiorowej, a więc barierki i siatki zabezpieczające. Noszone przez pracowników budowlanych, techników pracujących na słupach i kominach, czy osoby pracujące na wysokości ponad 1 metra od stabilnego podłoża szelki gwarantują zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości, rozkładając siły oddziałujące na ciało człowieka w czasie spadania w taki sposób, by sam proces spadania nie wywołał w ciele większych uszkodzeń. Oferta szelek bezpieczeństwa jest jednak stosunkowo rozbudowana, a wybór odpowiednich do danej profesji i konkretnego zadania nie ogranicza się do wyboru na podstawie ceny czy marki. Jak zatem wybrać najlepsze szelki bezpieczeństwa i czym kierować się podczas ich zakupu?
Wybór szelek bezpieczeństwa w kontekście przepisów BHP
Standardy produkcyjne i użytkowe dla szelek bezpieczeństwa stosowanych do pracy na wysokościach regulują trzy najważniejsze normy europejskie: PN-EN 363 – środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości. Systemy powstrzymywania spadania; PN-EN 361 – Środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości – Szelki bezpieczeństwa; oraz PN-EN 358 - Indywidualny sprzęt ochronny ustalający pozycję podczas pracy i zapobiegający upadkom z wysokości - Pasy ustalające pozycję podczas pracy i ograniczające przemieszczanie oraz linki ustalające pozycję podczas prac. Zgodność z powyższymi normami stanowi pierwszy krok do określenia rodzaju szelek praktycznych do zastosowania w danym obszarze pracy. Warto nadmienić jednak przy tym, że ostateczny poziom bezpieczeństwa gwarantowany przez szelki jest zależny nie tylko od deklaracji podanych przez producenta samych szelek, ale też jakości i funkcjonowania pozostałych elementów zabezpieczających pracownika podczas pracy, a więc łączników, punktów kotwiczenia czy wszelkiego rodzaju lin.
Konstrukcja i rodzaje szelek bezpieczeństwa
Wybór szelek bezpieczeństwa pod kątem konkretnego zastosowania jest uzależniony przede wszystkim od potrzeb danej profesji. Szelki wykonane są zwykle z poliamidowych taśm, które odpowiednio zszyte i zabezpieczone gwarantują możliwość stabilnego przypięcia pracownika do lin i systemów zabezpieczenia stosowanych na polu pracy. Najprostsze modele szelek bezpieczeństwa posiadają zwykle zaledwie jedynie klamrę zaczepową (klamrę grzbietową), pozwalającą na najprostsze przypięcie pracownika do lin asekuracyjnych. Szelki takie są przydatne podczas opuszczania pracownika w dół lub jako asekuracja dodatkowa do pracy w poziomie. W przypadku konieczności pracy w pionie lub zastosowania w systemie elementów samozaciskowych, szelki bezpieczeństwa pracownika powinny być wyposażone dodatkowo w przednią klamrę zaczepową umieszczoną w obrębie klatki piersiowej, oraz, co niezwykle przydatne w pracy pionowej, pas biodrowy stabilizujący pozycję pracownika podczas zadań wykonywanych w zawieszeniu i podparciu.
Jak dobrać model szelek bezpieczeństwa do konkretnego zastosowania?
Podstawą wyboru odpowiednich szelek bezpieczeństwa powinna być zawsze ich funkcjonalność, rozmiar i odpowiednie dopasowanie do sylwetki i wagi pracownika, a także rodzaj prac, do jakich mają być stosowane. Te ostatnie będą dla nas najbardziej interesujące, jako że to właśnie od przeznaczenia szelek zależało będzie to jak skutecznie są w stanie zabezpieczyć pracownika podczas wykonywanych zadań. Jeśli praca na wysokości trwa krótko i jest raczej sytuacją sporadyczną, podstawowe szelki BHP z pojedynczą klamrą grzbietową powinny w zupełności wystarczyć do zabezpieczenia pracownika. Z oczywistych względów trudniejszy będzie wybór szelek dla pracowników, którzy spędzają w nich często wiele godzin pracy każdego dnia – tu oprócz funkcjonalności i odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa liczy się też wygoda. Dobre szelki bezpieczeństwa przeznaczone do wielogodzinnej, ciągłej pracy w zawieszeniu powinny posiadać pas biodrowy, podkładki pod uda czy nawet podkładki na plecy, które zabezpieczają pracownika w wygodnej pozycji niczym wygodne krzesło. Przy doborze szelek bezpieczeństwa do konkretnego zastosowania należy jednak pamiętać też o otoczeniu pracy – nie wszystkie szelki gwarantują ten sam poziom odporności na wysokie i niskie temperatury, agresywne substancje chemiczne czy podwyższone ryzyko uszkodzeń mechanicznych, dlatego też należy sprawdzić je pod ich kątem przed podjęciem decyzji o zakupie konkretnego modelu.
Najważniejsze zastosowania dla szelek bezpieczeństwa
Branża budowlana wydaje się być pierwszą i docelową grupą odbiorców szelek bezpieczeństwa do pracy na wysokości, jednak ich zastosowanie nie ogranicza się wyłącznie do budowy i rozbiórki budynków czy prac elewacyjnych. Z szelek bezpieczeństwa korzysta się zawsze podczas prac na dachach, przy remontach mostów i estakad, prac przy kominach, przy czyszczeniu i myciu okien i rynien w wysokich budynkach, a także przy wycince i pielęgnacji drzew. Zależnie więc od konkretnego zastosowania należy zwrócić uwagę na poszczególne parametry otoczenia i wybrać szelki zdolne zapewnić pracownikom odpowiedni poziom bezpieczeństwa podczas wykonywanych zadań. Raz uszkodzone szelki nie nadają się do ponownego użytku, dlatego też należy regularnie kontrolować ich stan i w razie potrzeby od razu wymieniać na nowy, sprawny zestaw.
