Wypadki przy pracy niosące bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia bądź życia pracowników mogą przydarzyć się na właściwie każdym stanowisku pracy, nawet jeśli pracownik przestrzega wszelkich obowiązujących go zasad BHP. Zgodnie z przepisami, każdy pracodawca musi odprowadzać składki ubezpieczeniowe dla zatrudnionych przez siebie pracowników, choć zasady ich odprowadzania, jak i zasady przyznawania odszkodowań za wypadek nie zawsze są do końca jasne. Kiedy więc przysługuje odszkodowanie za wypadek w pracy i jak należy się o nie starać?
Co można uznać za wypadek przy pracy?
Zgodnie z definicją podawaną przez ustawę o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy, za wypadek taki można uznać nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, która wystąpiła w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych. Zgodnie z nią za wypadek przy pracy uznaje się wypadki, które nastąpiły podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, a także w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Obecnie za wypadek przy pracy nie uznaje się zdarzeń mających miejsce w drodze do lub z pracy.
Aby odszkodowanie za wypadek w pracy mogło zostać uznane, konieczne jest właściwe ustalenie okoliczności zdarzenia. Zgodnie z kodeksem pracy, pracodawca jest zobowiązany do powołania zespołu powypadkowego, który ustali przyczyny wypadku w momencie otrzymania informacji o wypadku. Ustalenia okoliczności wypadku powinny zostać ujęte w specjalnym protokole BHP.
Odszkodowanie za wypadek w pracy z ZUS – zasady przyznawania
Protokół BHP spisany po określeniu przyczyn wypadku jest istotny z punktu widzenia uzyskania odszkodowania. W protokole tym powinny znaleźć się między innymi protokoły z wyjaśnień poszkodowanego i świadków, dowody z miejsca zdarzenia, a także opinie lekarskie i specjalistów odnośnie skutków wypadku. Dla ZUS to właśnie diagnozy lekarskie, odnoszące się do poniesionego przez pracownika uszczerbku na zdrowiu będą podstawą do ustalenia wysokości odszkodowania za jednorazowe odszkodowanie.
Aby zakład ubezpieczeń społecznych (ZUS) uznał prawo do odszkodowania, uszczerbek na zdrowiu powinien być udokumentowany możliwie jak najlepiej. Pracownikom, którzy ucierpieli podczas wypadków w pracy przysługuje prawo do jednorazowego odszkodowania, w momencie, gdy wskutek wypadku pracownik doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Aby jednak odszkodowanie to mogło zostać przyznane, konieczna jest ocena uszczerbku dokonywana przez lekarza orzecznika ZUS – pracownik musi pojawić się na badaniu lekarskim, a w przypadku niezgadzania się z decyzją ZUS może odwołać się od decyzji. Ważne, by pamiętać, że odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy nie może zostać przyznane w momencie, gdy pracownik sam spowodował wypadek lub zagrożenie w miejscu pracy lub też nie dostosował się do obowiązujących przepisów i zasad BHP.
Odszkodowanie z polisy OC pracodawcy
Pracownicy, którzy ponieśli uszczerbek na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy mogą ubiegać się o odszkodowanie bezpośrednio z OC pracodawcy na mocy przepisów Kodeksu Cywilnego. Aby odszkodowanie takie uzyskać konieczne jest jednak wykazanie odpowiedzialności pracodawcy za wypadek przy pracy. Pracodawcy decydują się dziś często na dobrowolną polisę OC, z której wypłacane są ewentualne odszkodowania dla pracowników, którzy ponieśli uszczerbek na zdrowiu podczas wykonywania swoich obowiązków na stanowisku pracy.
Ubieganie się o odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy z ręki pracodawcy nie powinno wiązać się z obawami o ewentualne konsekwencje zawodowe (np. ryzykiem zwolnienia z pracy), jednak pracownik powinien mieć solidne podstawy do takiego jednorazowego odszkodowania, a więc być w stanie udowodnić winę pracodawcy i jego odpowiedzialność za poniesiony uszczerbek na zdrowiu. O winie pracodawcy w wypadku przy pracy mogą świadczyć różnorodne zaniedbania w zakresie BHP, a więc niezapewnienie pracownikom odpowiednich środków ochrony osobistej, higienicznych i bezpiecznych warunków pracy czy właściwych i regularnych szkoleń przedstawiających obowiązujące zasady BHP i sprawdzających ich znajomość. Pracodawca ponosi odpowiedzialność także wtedy, kiedy nie zostały zapewnione bezpieczne warunki użytkowania pomieszczeń lub budynków, w których świadczona jest praca.
Aby możliwe było ubieganie się o jakiekolwiek odszkodowanie za wypadek przy pracy, uszczerbek na zdrowiu musi być związany bezpośrednio z zadaniami wykonywanymi w ramach pracy lub przebywaniem w budynku swojego zatrudnienia. Zasady przyznawania odszkodowania są zależne od instytucji zajmującej się ich wypłacaniem – odszkodowanie z ZUS jest przyznawane inaczej, niż odszkodowanie z OC pracodawcy. Pewne jest jednak to, że pracownik nie może liczyć na odszkodowanie, jeśli wypadek był bezpośrednio wynikiem zaniedbań zasad BHP ze strony pracownika, który jest zobowiązany do bezwzględnego przestrzegania obowiązujących zakładowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
