Pracownicy fizyczni, jak również kadrowi powinni wiedzieć jak postąpić w sytuacji uszkodzenia narządu wzroku. Niezbędne jest więc szkolenie dotyczące pierwszej pomocy. Z tego tekstu dowiesz się, jak powinna wyglądać pierwsza pomoc przedmedyczna w przypadku uszkodzeń oczu.
Rodzaje uszkodzeń oczu
Urazy oka można podzielić ze względu na czynnik je powodujący, czyli na:
Uszkodzenia mechaniczne
Gałka oczna i powieka może ulec urazom mechanicznym za pomocą ciał stałych, czyli opiłkom metali, twardym i ostrym odpryskom oraz pyłom (metali, drewna, mas plastycznych, piasku i innych). Prace, podczas których dochodzi do tworzenia się odłamków to m.in. obróbka materiałów za pomocą narzędzi pneumatycznych lub elektrycznych, tokarek, szlifierek, wiertarek, itp.
Uszkodzenia termiczne
Uraz termiczny to inaczej oparzenie. Jest to upośledzenie skóry oraz jej głębiej położonych warstw na skutek działania ciepła, oraz promieni słonecznych. Podczas pracy można doznać poparzenia płomieniem lub ciałem gorącym, czyli metalem w stanie gorącym lub płynnym, gorącą cieczą. Szczególnie narażone są osoby, które zajmują się odlewnictwem metali w odlewniach przy obsłudze pieców przemysłowych, aparatów z gorącą parą lub cieczą.
Uszkodzenia chemiczne
Uszkodzenia chemiczne powstają, gdy dojdzie do kontaktu substancji chemicznych tj. kwasy (kwas solny, kwas siarkowy, kwas azotowy), zasady (amoniak, wodorotlenek sodu) oraz inne substancje żrąco — toksyczne w postaci stałej, ciekłej lub gazowej. Substancje żrąco — toksyczne są bardzo niebezpieczne, ponieważ oprócz poparzenia, mogą przedostać się do krwiobiegu. To jak bardzo poparzenie będzie rozległe, zależy od danej substancji chemicznej i jej właściwości, stężenia i kontaktu z tkankami. Gdy dojdzie do kontaktu oka z kwasem nieorganicznym (np. kwasem solnym lub siarkowym) gałka oczna może zostać całkowicie uszkodzona, natomiast kwasy organiczne (np. kwas octowy) działają tylko powierzchniowo. Zasady są bardziej groźne od kwasów i mogą spowodować martwicę.
Uszkodzenia przez promienie świetlne
Wywołują je promienie świetlne widzialne i niewidzialne (ultrafiolet oraz infraczerwień). Mogą je powodować blask słońca (np. w górach, na śniegu), biały żar powstający np. przy spawaniu oraz łuk elektryczny (przy łukowym spawaniu lub przy obsłudze lamp kwarcowych).
Postępowanie przy poszczególnych urazach, czyli pierwsza pomoc
Pierwsza pomoc jest zbiorem czynności wykonywanych w razie wypadku lub urazu. Prawidłowo wykonana pierwsza pomoc przedmedyczna chroni życie i zdrowie osoby poszkodowanej oraz zmniejsza niepożądane następstwa, do przyjazdu karetki pogotowia.
Urazy mechaniczne
Uszkodzenia mechaniczne powodują zauważalne objawy takie jak łzawienie, zaczerwienienie, pieczenie oraz pogorszenie widzenia. Przy poważniejszych urazach (rany penetrujące lub perforujące) może wystąpić krwotok.
W przypadku urazów mechanicznych możemy wyróżnić dwa typy pierwszej pomocy przedmedycznej: samodzielną oraz lekarską. Gdy ciało obce znajduje się pod powieką i nie doszło do jego utkwienia w gałce ocznej, można podjąć samodzielną próbę jego usunięcia. Jak usunąć ciało obce spod dolnej powieki? Wystarczy odchylić powiekę i użyć jałowej gazy. Natomiast aby pozbyć się odłamka spod górnej powieki, należy zamknąć oko i spróbować przesunąć ciało palcem w kierunku jego granicy, lub przepłukać wodą/solą fizjologiczną. Jednak gdy ciało utkwi w gałce ocznej, należy ją opatrzyć jałowym opatrunkiem i udać się do lekarza. Nie należy samemu wyjmować ciała obcego, ponieważ można jeszcze bardziej uszkodzić narząd wzroku!
Pierwsza pomoc a oparzenia chemiczne
Kontakt z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi, głównie kwasami i zasadami prowadzi do poparzeń narządu wzroku. Widoczne objawy to zaczerwienie i łzawienie oka. W tym przypadku należy jak najszybciej przepłukać oko wodą lub specjalnym płynem do płukania oczu. Czynność tą najlepiej wykonywać przez około 20 - 25 minut, leżąc na boku, płucząc od wewnętrznego kącika do zewnętrznego. Kolejno przykładamy do oka jałowy opatrunek i jak najszybciej udajemy się do lekarza.
Oparzenia termiczne i przez promienie świetlne
W przypadku oparzeń termicznych oraz tych spowodowanych przez promienie świetlne objawami jest światłowstręt, oraz łzawienie. Pierwsza pomoc przy poparzeniu, polega na jak najszybszym schłodzeniu oka poprzez płukanie zimną wodą lub użycie okładu chłodzącego. Bardzo ważna jest również wizyta u lekarza, ponieważ może dojść do poważnych powikłań.
Co zrobić, żeby nie dopuścić do uszkodzenia oczu — stosowanie okularów ochronnych
Elementy ochrony osobistej mają za zadanie osłonić pracownika przed uszkodzeniem wzroku. Wyróżniamy dwa rodzaje wyposażenia:
- - sprzęt ochrony pośredniej,
- - sprzęt ochrony osobistej.
Sprzęt ochrony pośredniej do przede wszystkim osłony zamocowane przy specjalistycznych urządzeniach lub w pomieszczeniach z maszynami. Mają one za zadanie chronić pracownika przed odłamkami, iskrami i innymi szkodliwymi substancjami.
Sprzęt ochrony osobistej to przedmioty, które pracownik nosi na sobie lub trzyma blisko swojego ciała. W przypadku ochrony oczu możemy wyróżnić:
- okulary ochronne,
- gogle ochronne,
- ręczne tarcze ochronne,
- przyłbice.
Okulary występują w dwóch rodzajach: otwarte i zamknięte. Okulary zamknięte, to gogle ochronne, które osłaniają oczy z każdej strony, są zabudowane i szczelnie przylegają do twarzy. Mają za zadanie zabezpieczać przed dużymi odłamkami. Okulary ochronne otwarte chronią oczy od przodu i są stosowane przy odłamkach małych i średnich. W razie konieczności można użyć osłonek bocznych. Okulary mogą mieć również specjalne szkła, które chronią oczy przed blaskiem i promieniowaniem.
Ręczne tarcze wykorzystuje się podczas spawania łukiem. Ten element chroni nie tylko oczy, ale także twarz. Produkowany jest z materiału niepalnego i nieprzewodzącego ciepła. Przyłbice, w odróżnieniu od ręcznych tarcz, można podnosić do góry w trakcie przerwy w spawaniu czy cięciu. Żaden wypadek z udziałem narządu wzroku w pracy nie powinien być bagatelizowany. Pozornie błahy opiłek w oku czy inna substancja może spowodować niewidoczne zmiany, których konsekwencje mogą przyczynić się do poważnego uszczerbku wzroku. Późniejsze złe widzenie może utrudnić lub nawet uniemożliwić dalszą pracę.
Warto stosować środki ochrony osobistej, aby uchronić swoje zdrowie i nie narażać się na jego utratę. Jednak, gdy dojdzie do wypadku, kluczowe jest udzielenie pierwszej pomocy przedmedycznej poszkodowanemu i wezwanie karetki.
