Wizyta u lekarza medycyny pracy jest obligatoryjna dla każdego pracownika. I to nie tylko przed rozpoczęciem pracy, ale też później – co kilka lat lub w określonych sytuacjach. Jako że badania lekarskie są zazwyczaj przeprowadzane w godzinach pracy, to czy należy się wówczas dzień wolny? Sprawdziliśmy to!
Badania medycyny pracy pracownika
Kodeks pracy, a dokładniej art. 211, jasno precyzuje, że bez ważnych badań lekarskich pracodawca nie może dopuścić danej osoby do wykonywania obowiązków służbowych. Nie ma tu znaczenia ani zawód, ani potencjalne lub obecnie zajmowane stanowisko. Zasada ta jest bezwzględna i dotyczy wszystkich, bez wyjątku. Badania medycyny pracy dzielą się na trzy kategorie.
Badania wstępne
Na początek badania wstępne, które – jak sama nazwa sugeruje – są przeprowadzane przed rozpoczęciem pracy na danym stanowisku i mają na celu ocenę, czy potencjalny pracownik jest zdolny do wykonywania określonych zadań bez narażania swojego zdrowia. Pozwalają również wykryć ewentualne choroby, które mogłyby być zaostrzone przez rodzaj pracy, a także ocenić ogólny stan zdrowia kandydata.
Są koniecznie także każdorazowo w przypadku pracowników młodocianych oraz pracowników przenoszonych na stanowiska, na których występują warunki uciążliwe lub czynniki szkodliwe dla zdrowia.
Natomiast badaniom tym nie podlegają osoby, które są zatrudniane ponownie przez tego samego pracodawcę na identycznym stanowisku lub na stanowisku o zbliżonych warunkach (jeśli zawierają nową umowę o pracę w ciągu 30 dni od momentu zakończenia lub wygaśnięcia poprzedniej).
Badania okresowe
Jedno badanie przed przystąpieniem do pracy to za mało. Niezbędne jest okresowe ich powtarzanie, zazwyczaj co 2-4 lata. Częstotliwość – ustalana przez lekarza – zależy od zajmowanego stanowiska, rodzaju wykonywanych obowiązków oraz potencjalnych zagrożeń zawodowych.
Pracodawca ma obowiązek upewnienia się, że pracownik zostanie wysłany na okresowe badania lekarskie z odpowiednim wyprzedzeniem, przed wygaśnięciem ważności jego bieżącego zaświadczenia z badań wstępnych. Celem tych badań jest ocena, czy zdrowie pracownika nie uległo pogorszeniu podczas zatrudnienia oraz czy nadal jest on zdolny do wykonywania swoich obowiązków zawodowych. Niepojawienie się na okresowych badaniach może prowadzić do nieprzedłużenia umowy o pracę czy nawet do jej rozwiązania.
Badania kontrolne
Trzecim rodzajem są badania kontrolne, przeprowadzane w specyficznych sytuacjach, na przykład po dłuższej nieobecności pracownika związanej z chorobą (wynoszącej powyżej 30 dni), urlopem macierzyńskim, wypadkiem przy pracy lub po stwierdzeniu zagrożenia zdrowotnego w miejscu pracy. Mają one na celu określenie, czy pracownik jest w stanie bezpiecznie wrócić do obowiązków – na swoje dotychczasowe lub inne stanowisko.
Czy na badania okresowe należy się dzień wolny?
Przepisy Kodeksu pracy wspominają również o dniu wolnym do wykorzystania na badania, a raczej o jego braku. Wszystkim osobom udającym się na badania okresowe nie przysługuje z tego tytułu dzień wolny.
Czy po badaniach okresowych trzeba wrócić do pracy?
Tak, po skończonych badaniach należy niezwłocznie powrócić do zakładu pracy. Jeśli się tego nie zrobi, pracodawca potraktuje to jako nieusprawiedliwioną nieobecność. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy badania skończą się już po godzinach pracy. Wówczas taka osoba może udać się do domu.
Zdarza się również, że wewnątrzzakładowe ustalenia dopuszczają możliwość niewracania do pracy i dzień badań okresowych jest uznawany za dzień wolny. Warto więc wcześniej przeczytać regulamin, by uniknąć nieporozumień.
Czy można iść do lekarza medycyny pracy bez skierowania?
Pracownik nie może wykonać badań medycyny pracy na własną rękę. Niezbędne jest skierowanie wystawione przez pracodawcę – sporządzone w dwóch egzemplarzach, z czego jedno trafia do lekarza, a drugie pracownik zachowuje dla siebie. Zawarte są tam informacje, jakie stanowisko ma zajmować bądź już zajmuje dana osoba oraz jakie czynniki niebezpieczne, szkodliwe bądź uciążliwe ewentualnie występują.
Pracodawca jest ponadto zobowiązany do pokrycia kosztów wszystkich badań – wstępnych, okresowych oraz kontrolnych – jak również do pokrycia kosztów dojazdu, jeśli badania odbywają się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania pracownika.
Zatem co jeszcze trzeba mieć ze sobą, poza skierowaniem? Dokument tożsamości, okulary bądź soczewki kontaktowe (jeśli nosimy), orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (jeśli takie mamy), dotychczasową dokumentację medyczną oraz zaświadczenie od psychologa (jeśli dane stanowisko tego wymaga).
Po badaniu lekarz medycyny pracy wyda orzeczenie o zdolności (lub niezdolności) do pracy w dwóch egzemplarzach – jedno dla pracownika, drugie do doręczenia pracodawcy. Poda też termin kolejnych badań.
Podsumowując, przepisy dotyczące badań medycyny pracy są dość klarowne. Najważniejsze ze strony pracodawcy jest pilnowanie terminów, tak by przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w swoim zakładzie.
