Przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązują nie tylko pracodawców, ale również pracowników. Są one narzucone nieprzypadkowo – mają zmniejszyć liczbę wypadków w miejscu zatrudnienia oraz chorób zawodowych. Co jednak w sytuacji, gdy pracownik ich nie przestrzega? Jakich kar może się spodziewać? Wszystkie dowiesz się z poniższego artykułu. Sprawdź!
Kary porządkowe dla pracowników – rodzaje
Pracownicy świadomie nieprzestrzegający przepisów BHP naruszają podstawowe obowiązki pracownicze. Muszą więc liczyć się z poniesieniem konsekwencji. Kary porządkowe są wymienione w art. 108-113 Kodeksu pracy.
Kara pieniężna
Kara pieniężna plasuje się ona najwyżej w hierarchii, jest najbardziej dotkliwa i może być narzucona między innymi wtedy, gdy pracownik spożywa alkohol lub środki psychoaktywne w miejscu pracy, gdy stawił się w pracy nietrzeźwy, gdy opuścił swoje stanowisko bez usprawiedliwienia czy wytłumaczenia oraz gdy nie przestrzegał przepisów przeciwpożarowych i BHP.
Kara nagany i kara upomnienia
Za nieprzestrzeganie przepisów BHP pracodawca może zastosować wobec pracownika również karę nagany oraz karę upomnienia (najłagodniejsza). Podobnie jak za nieprzestrzeganie ustalonej organizacji pracy czy przyjętego sposobu potwierdzania przybycia oraz swojej obecności w miejscu pracy.
Kary porządkowe to nie wszystko. Za poważne uchybienia lub powtarzające się pracodawca może zwolnić osobę dyscyplinarnie, w trybie natychmiastowym. Decyzję o wyborze odpowiedniej kary każdorazowo podejmuje pracodawca. Dodatkowo wcale nie musi się kierować hierarchią kar, nakładając najpierw karę upomnienia, potem nagany, pieniężną i dopiero potem rozwiązując umowę dyscyplinarnie.
Ustne a pisemne upomnienie pracownika
Nałożenie kary porządkowej na pracownika musi być udokumentowane na piśmie. Obowiązkiem pracodawcy jest sporządzenie odpisu zawiadomienia o ukaraniu, który następnie umieszcza w aktach osobowych zatrudnionego. Jeśli pracodawca by tego wszystkiego nie dopełnił i przekazał informację o naganie ustnie, mogłoby to być potraktowane po prostu jako zwrócenie uwagi.
Co ważne: jeśli pracownik przez kolejny rok zachowuje się wzorowo (czyli nie otrzymał już żadnych innych kar porządkowych), odpis zostaje wyjęty z jego akt i zniszczony, a nagana uznana za niebyłą.
Czy nagana jest na świadectwie pracy?
Informacje o naganie czy o innych karach porządkowych zastosowanych wobec pracownika nie są umieszczane w świadectwie pracy. Dotyczy to zarówno kar aktualnie trwających, jak i tych uznanych za niebyłe. W świadectwie pracy znajduje się jednak informacja o trybie rozwiązania umowy – więc jeśli pracownik został zwolniony dyscyplinarnie za swoje przewinienia, bez zachowania okresu wypowiedzenia, to przyszły pracodawca będzie o tym wiedział.
Ile wynosi kara pieniężna dla pracownika?
Wspomnieliśmy już, że kara pieniężna jest najbardziej dotkliwa i towarzyszy jej wiele emocji. Wysokość kary nie jest przypadkowa, lecz określona przepisami kp. i zależy od wynagrodzenia pracownika.
Co ważne, nie może ona wynosić więcej niż jednodniowe wynagrodzenie pracownika, przy czym pod uwagę bierze się wynagrodzenie netto, już po potrąceniu podatku i obowiązkowych składek.
Zgodnie z prawem wpłacone pieniądze muszą być przeznaczone na poprawę warunków BHP. Nie można wykorzystać ich na dowolny cel, co monitorują związki zawodowe oraz Państwowa Inspekcja Pracy.
Tu jeszcze jedna uwaga: karą pieniężną nie jest zabranie premii. To dwie zupełnie inne czynności i nie należy ich ze sobą mylić. Poza tym najczęściej taka premia jest dodatkiem uznaniowym, więc jej przyznanie zależy od woli pracodawcy. Jeśli więc pracownik naruszy przepisy BHP lub inne, o których wspominaliśmy wyżej, pracodawca może nie tylko nałożyć na niego karę porządkową, ale również nie przyznać premii.
Kto nakłada kary porządkowe na pracowników?
Karę porządkową nakłada na pracowników pracodawca. Może on sam o tym zdecydować lub w momencie, gdy wpłynie do niego wniosek złożony przez służby BHP. Są one uprawnione do występowania z tego typu pismem, ale nie mają już uprawnień do przygotowania stosownego dokumentu i przekazania go pracownikowi.
Czy pracownik może złożyć sprzeciw od kary?
Na koniec jeszcze kilka słów o tym, czy pracownik może się sprzeciwić nałożeniu na niego kary. Okazuje się, że może, jeśli proces ukarania nie został prawidłowo przeprowadzony, na przykład kiedy pracodawca nałożył karę po upłynięciu 14 dni od momentu, gdy dowiedział się o złamaniu przepisów przez pracownika albo kiedy nie wysłuchał pracownika, tylko zażądał wyjaśnień pisemnych (przepisy jasno mówią o tym, że konieczna jest bezpośrednia rozmowa).
Kodeks pracy reguluje również kwestie sprzeciwu i zgodnie z nim pracownik może wnieść sprzeciw do 7 dni od dnia, kiedy otrzymał zawiadomienie o ukaraniu.
Podsumowując, Kodeks pracy daje możliwość ukarania pracownika, który naraża życie i zdrowie własne oraz współpracowników. Najłagodniejszą karą jest upomnienie, następnie nagada, kara pieniężna oraz zwolnienie dyscyplinarne. To jednak nie oznacza, że stosuje się je hierarchicznie. Wszystko zależy od tego, jak poważne uchybienie miało miejsce.
