Hierarchia na budowie - kto odpowiada za bezpieczeństwo pracowników?

Hierarchia na budowie - kto odpowiada za bezpieczeństwo pracowników?

Wypadki przy pracy zdarzają się na budowach wyjątkowo często, czyniąc z branży budowlanej jedną z najbardziej niebezpiecznych w rozumieniu BHP. Prowadzenie wszelkiego rodzaju robót budowlanych wiąże się ze stosunkowo dużym ryzykiem – co roku na budowach ginie nawet kilkadziesiąt osób, które nie dostosowały się do obowiązujących przepisów bezpieczeństwa lub też nie miały zapewnionego odpowiedniego poziomu zabezpieczeń przez pracodawcę. Nieużywanie lub brak środków ochrony indywidualnej, brak szkoleń czy nawet ignorowanie wyraźnych naruszeń BHP to problemy, które nie są na budowach rzadkością. Kto jednak za nie odpowiada? Na kogo w hierarchii na budowie spada obowiązek dopilnowania bezpieczeństwa pracowników?

Kto jest kim na budowie, czyli odpowiedzialność za BHP w hierarchii firmy

Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu Pracy, na każdym pracodawcy, w tym także osobie zarządzającej placem budowy spoczywa obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich, bezpiecznych warunków pracy. Sama branża budowlana narzuca jednak dodatkowe obowiązki dla poszczególnych osób w hierarchii, wymieniając szczegółowo uczestników budowlanych, określając ich obowiązki w zakresie BHP i ich odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy na placu budowy. Wśród najważniejszych pojęć i stanowisk, jakie prawo budowlane rozróżnia pojawiają się więc między innymi inwestorzy, kierownik budowy – tradycyjne określenia pracodawcy czy osoby kierującej pracownikami są w prawie budowlanym nieobecne, choć stosowane pojęcia są z nimi częściowo tożsame.

Podstawowe prawa i obowiązki uczestników procesu budowlanego, a więc inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego, projektanta i kierownika budowy zostały określone jasno w rozdziale 3 Prawa budowlanego (tekst jedn.: Dz. U. 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.). Poszczególne artykuły powyższej ustawy określają obowiązki kolejnych uczestników procesu budowlanego, uwzględniając także kwestie związane z porządkowaniem BHP na placu budowy. Kto odpowiedzialny jest za bezpieczeństwo pracowników?

Obowiązki uczestników procesu budowlanego w zakresie BHP

Inwestor, czyli pracodawca na budowie

Zgodnie z art. 18 ustawy Prawo Budowlane, do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy, w tym także zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. W ramach dbania o bezpieczeństwo pracowników na placu budowy, inwestor powinien wyznaczyć osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych do opracowania projektu budowlanego, objęcia kierownictwa budowy przez kierownika budowy, opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wykonania i odbioru robót budowlanych, a w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robót budowlanych lub warunkami gruntowymi, osób do nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych. Inwestor jest też uprawniony do ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie lub zobowiązania projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego. W praktyce oznacza to, że inwestor jest koordynatorem wszystkich czynności podejmowanych w ramach procesu budowlanego i w rozumieniu Kodeksu Pracy posiada status pracodawcy, a więc jest zobowiązany do realizowania swoich obowiązków w kontekście BHP zgodnie z KP.

Kierownik budowy a bezpieczeństwo pracowników

Kierownik budowy reprezentuje w sposób bezpośredni inwestora i zgodnie z obowiązującymi przepisami, stanowisko to może zajmować na budowie wyłącznie jedna osoba. Do podstawowych zadań kierownika budowy należą przede wszystkim:

  • sporządzenie lub zapewnienie sporządzenia planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (planu BIOZ);
  • przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi oraz urządzeniami technicznymi;
  • zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;
  • koordynowanie realizacji zadań eliminujących zagrożenia dla bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, jak również przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów;
  • koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach bhp oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;
  • podejmowanie działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym;
  • wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia oraz bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego organu.

Kierownik budowy, reprezentując inwestora będzie odgrywał więc jedną z najważniejszych ról w kontekście zapewniania bezpieczeństwa pracowników i tym samym będzie odpowiadał za to, by wszystkie zasady BHP były na placu budowy odpowiednio przestrzegane.

W hierarchii placu budowy, pod kierownikiem budowy znajdą się oczywiście kierownicy poszczególnych etapów prac, kierownicy zmiany czy wreszcie pojedynczy pracownicy, na których ciąży obowiązek bezwzględnego stosowania się do obowiązujących ogólnych przepisów BHP oraz regulaminu wewnętrznego placu budowy. Istotne z punktu widzenia BHP jest założenie wprowadzone przez rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych, zgodnie z którym uczestnicy procesu budowlanego są zobligowani do współdziałania ze sobą w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w procesie przygotowania i realizacji budowy, a stosowanie niezbędnych środków ochrony indywidualnej obowiązuje wszystkie osoby przebywające na terenie budowy.

O bezpieczeństwo pracowników na terenie placu budowy dbają oczywiście ich pracodawcy, czyli inwestor za pośrednictwem kierownika budowy. Ich obowiązki nie zdejmują jednak z samych pracowników konieczności przestrzegania zasad BHP i kierowania się zdrowym rozsądkiem. Często to właśnie ignorowane zasady i zaniedbania ze strony wszystkich osób z dowolnego szczebla hierarchii na budowie sprawiają, że liczba wypadków na budowach z roku na rok rośnie, a nie maleje.


BHP-Gabi

Zobacz podobne wpisy na blogu

Ostatnio oglądane