Gaśnice to bez wątpienia jeden z najbardziej podstawowych i obowiązkowych elementów ochrony przeciwpożarowej we wszelkiego rodzaju budynkach użytkowych i zakładach pracy, dlatego też znajomość ich rodzajów, zastosowania i sposobu obsługi powinny stanowić wiedzę powszechną. W miejscach, w których umieszczane są gaśnice zwykle montuje się specjalne instrukcje obsługi ułatwiające zastosowanie osobom postronnym, choć oczywiście wszyscy pracownicy danego obiektu powinni być przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego i zaznajomieni z obsługą obecnych tam gaśnic. Jakie rodzaje gaśnic można spotkać dziś w użytku i jakie jest ich właściwe zastosowanie?
Wybór gaśnicy zależnie od rodzaju pożaru
Choć wydaje się to być dość oczywiste, nie każdy pożar wygląda tak samo. Różne przyczyny zapłonu, różne substancje palące się, różne warunki otoczenia – trudno opracować jedną skuteczną metodę gaszenia pożarów dla każdej możliwej kombinacji czynników. Z tego też powodu wybór odpowiedniej gaśnicy jest dziś uzależniony przede wszystkim właśnie od rodzaju, a właściwie klasy pożaru, który ma być za jej pomocą gaszony. W ich zakresie wyróżnia się:
- Pożary grupy A – pożary materiałów stałych pochodzenia organicznego,
- Pożary grupy B – pożary cieczy palnych, w tym również materiałów topiących się w procesie palenia,
- Pożary grupy C – pożary gazów,
- Pożary grupy D – pożary metali,
- Pożary grupy E – pożary urządzeń pod napięciem oraz w okolicy urządzeń elektrycznych,
- Pożary grupy F – pożary tłuszczów spożywczych.
Na każdej dopuszczonej do sprzedaży i użytku gaśnicy powinny znaleźć się oznaczenia dotyczące klasy pożarów, do jakich dana gaśnica może zostać zastosowana. Z tego też powodu warto dokładnie zapoznać się z oznaczeniami dla konkretnych wariantów pożarów oraz przyjrzeć się gaśnicom dostępnym w domu, w samochodzie czy w najbliższym otoczeniu w zakładzie pracy. Pamięć o tym, jakie pożary można ugasić korzystając z dostępnej pod ręką gaśnicy zdecydowanie ułatwia proces ratowania otoczenia w razie pojawienia się ognia.
Najważniejsze rodzaje gaśnic
Obecnie dostępne są na rynku trzy podstawowe warianty gaśnic, przy czym każdy z nich służy nieco innemu przeznaczeniu i nadaje się do gaszenia innych klas pożarów. Posiadanie gaśnicy odpowiadającej najbardziej prawdopodobnym zagrożeniom pożarowym w danym obiekcie stanowi podstawę dobrego wyposażenia BHP budynku. Jakie rodzaje gaśnic można zatem spotkać w użytku?
Gaśnica proszkowa
Gaśnice proszkowe to zbiorniki wypełnione drobnym proszkiem gaśniczym, który za pomocą niepalnego gazu jest wyrzucany z gaśnicy w celu odcięcia tlenu od płonącej powierzchni. Najczęściej stosowanymi tu wariantami proszków są proszki węglanowe, nadające się do gaszenia pożarów typu B i C oraz proszki fosforanowe, które są odpowiednie w wypadku pożarów z grup A, B i C. Gaśnice fosforanowe charakteryzują się większą odpornością na wilgoć i wstrząsy, a jednocześnie większą grupą pożarów, które są w stanie ugasić, dlatego też dziś stanowią jedno z najbardziej podstawowych elementów wyposażenia budynków.
Gaśnica CO2, czyli tzw. gaśnica śniegowa
Gaśnice śniegowe wykorzystują w swojej pracy skroplony dwutlenek węgla, który podczas wystrzelenia z gaśnicy ulega rozprężeniu i uzyskuje temperaturę -78 stopni Celsjusza, tworząc na powierzchni obiektów warstwę suchego lodu. Gaśnice tego typu stosowane są najczęściej w przypadku konieczności ugaszenia urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem oraz pożarów z grupy B i C. Niestety, gaśnice takie nie nadają się do gaszenia ludzi – bardzo niska temperatura mogłaby spowodować nieodwracalne odmrożenia i uszkodzenia ciała.
Gaśnice wodne
Ostatnim z wariantów gaśnic są oczywiście gaśnice wodne, których głównym składnikiem gaśniczym jest specjalna piana gaśnicza uwalniana z wnętrza dzięki sprężonemu gazowi niepalnemu. Gaśnice tego typu nadają się do pożarów typu A, B i F, a sama piana jest znacznie łatwiejsza do usunięcia i uprzątnięcia niż proszek z gaśnic prochowych. Zastosowanie wody w składzie wyklucza jednak możliwość gaszenia za ich pomocą urządzeń elektrycznych pod napięciem.
Właściwe stosowanie gaśnic
Oznaczenia gaśnic informujące o ich przeznaczeniu do konkretnych rodzajów pożaru powinny być pierwszą wskazówką w trakcie próby ugaszenia jakiegokolwiek pożaru. Często użycie niewłaściwej gaśnicy może skończyć się nie tylko brakiem reakcji ze strony ognia, ale też uszkodzeniem urządzeń czy jeszcze szybciej rozchodzącym się płomieniem. W przypadku każdego pożaru wezwanie odpowiednich służb jest równie istotne, jak sięgnięcie po gaśnicę. Należy pamiętać, że to właśnie połączenie sprawnego i właściwego wykorzystania gaśnicy z odpowiednio wczesnym zawiadomieniem służb może przesądzić o powodzeniu gaszenia pożaru.
